ทุกวันมีข่าวเรื่องการถูกต้มตุ๋น เช่น เสียเงินซื้อของออนไลน์ผี ให้กู้เงินสะดวกดอกเบี้ยแพง แชร์ลูกโซ่ ทัวร์ต้มตุ๋น คนหน้าตาดีมาตีสนิทเพื่อดูดเงิน ปลอมพระเครื่อง ฯลฯ การต้มตุ๋นเหล่านี้นำไปสู่ความชอกช้ำจากการเสียทรัพย์อย่างรู้ไม่เท่าทัน เกิดเป็นปัญหาลุกลามจนอาจเสียชีวิตเนื่องจากถูกทำร้ายหรือทำร้ายตนเองก็เป็นได้
ถ้าไม่อยากอยู่ในสถานการณ์ดังกล่าว ก่อนอื่นจำเป็นต้องอยู่ในกรอบของความคิดต่อไปนี้
(ก) มีคนเลวจำนวนไม่น้อยที่จ้องจะเล่นงานเงินของเราอยู่ตลอดเวลาไม่ว่าด้วยวิธีใดก็ตาม คนเหล่านี้ขาดศีลธรรมจรรยา ทำได้ทุกอย่างเพื่อเงินโดยไม่คำนึงถึงความทุกข์ทรมานหรือภัยพิบัติที่จะเกิดขึ้นกับเหยื่อ
(ข) อะไรก็ตามที่ดูดีเกินไปให้สงสัยไว้ก่อน เช่น การลงทุนหรือการร่วมทุนที่ได้ผลตอบแทนสูงมาก
(ค) หากพบคนจรหน้าตาดีแต่งตัวดีพูดจาดีน่าฟังต้องระแวงไว้ก่อน เพราะนักต้มตุ๋นมักใช้ภาพลักษณ์เหล่านี้มาล่อหลอกเรา ถ้ารู้จักใกล้ชิดอาจเคลิ้มตามได้ พวกมืออาชีพเหล่านี้ใช้จิตวิทยาที่ฝึกปรือมาเพื่อหาประโยชน์จากเราเสมอ
(ง) ตั้งใจมีชีวิตที่ราบเรียบ ไม่มีปัญหาอุปสรรคเข้ามารบกวนจนขาดความสุขใจ อย่าลืมว่าชีวิตมนุษย์นั้นเปราะบางอย่างยิ่ง สูญเสียทรัพย์และชีวิตได้ทุกเวลา มีโอกาสเข้าคุกได้ไม่ยาก การสนิทสนมไปมาหาสู่กับคนเลวนำมาซึ่งสารพัดปัญหา (นั่งรถไปด้วยกันและถูกด่านตรวจพบยาเสพติด เราก็เข้าปิ้งไปด้วย) ความมุ่งมั่นที่จะมีชีวิตที่ดี สะอาด รุ่งเรือง ปราศจากเรื่องเดือดเนื้อร้อนใจแก่ตัวเอง พ่อแม่ ญาติพี่น้อง สำเร็จได้ด้วยการยึดมั่นหลักคุณธรรมในการครองชีวิตเท่านั้น
(จ) หลีกเลี่ยงความเสี่ยงให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ บางสิ่งที่จำเป็นต้องเสี่ยงก็ต้องยอมรับ เช่น เดินทางกลับบ้านในเวลากลางคืน นั่งรถเมล์สายด่วนนรก กินอาหารที่มีสารเคมีมาก ฉีดวัคซีน ฯลฯ แต่ต้องพยายามไม่ทำอะไรที่สุ่มเสี่ยง เช่น เล่นการพนัน (แทงฟุตบอลออนไลน์ และภัยใหม่คือเกมพนันออนไลน์ซึ่งแฝงมากับความบันเทิงที่กำลังคุกคามเด็กและเยาวชนของสังคมไทย) เสพยาเสพติด (ทำให้สูญเสียการควบคุมพฤติกรรมของตนเอง) บริโภคอาหารที่เลวร้ายต่อสุขภาพ คบคนไม่ดีที่เกลือกกลั้วอาชญากรรม ค้ายาเสพติด ฯลฯ
(ฉ) มีชีวิตอยู่อย่างพอเพียง ไม่โลภจนขาดเหตุผล ให้ชีวิตก้าวไปข้างหน้าอย่างสมดุลกับเงินทองที่เราหามาได้ อย่าก่อหนี้ที่เกินตัวโดยเฉพาะอย่างยิ่งเงินกู้นอกระบบ เล่นการพนันที่หากเสียจะถูกตามทวงถึงกับเอาชีวิต (การฆ่าตัวตายกันทุกวันในสังคมไทยปัจจุบัน หลายกรณีเกิดจากความหวาดกลัวว่าจะถูกฆ่าเพราะไม่สามารถใช้หนี้ได้) ต้องดำรงชีวิตด้วยคติ “อย่ากินอยู่เกินฐานะ”
เมื่ออยู่ในกรอบความคิดดังกล่าวข้างต้น ซึ่งจะเป็นตัวกำกับพฤติกรรมของเราแล้ว พฤติกรรมที่ควรปฏิบัติเพื่อหลีกหนีการต้มตุ๋นมีดังนี้
(1) ระวังการใช้โซเชียลมีเดียให้มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว การมีและการเก็บทรัพย์สมบัติ การไม่อยู่บ้าน การใช้ชีวิตประจำวัน ฯลฯ เพราะอาจมีคนที่จ้องจะล้วงกระเป๋าของเรา ยิ่งเปิดเผยข้อมูลมากเพียงใด ยิ่งเพิ่มโอกาสในการความชอกช้ำให้แก่ตัวเราเองมากเพียงนั้น
(2) อย่าเก็บเงินสดที่มีทั้งหมดไว้ในรูปที่สามารถถอนได้ทางอินเตอร์เน็ต เพราะไม่อาจรู้ได้ว่าจะถูกดูดไปโดยคนหัวใสแต่นิสัยชั่วร้ายด้วยเทคโนโลยีเมื่อใด ควรเก็บบางส่วนไว้ในสมุดเงินฝากแบบดั้งเดิมซึ่งจะถอนได้ก็ต่อเมื่อไปที่ธนาคารเท่านั้น นอกจากนี้ควรให้มีการรายงานการเบิกถอนทางอินเตอร์เน็ตทุกครั้งด้วย และติดตามสังเกตยอดเงินในบัญชีอยู่เสมอ
(3) อย่าลงทุนหรือร่วมกิจกรรมหาเงินทองกับใครต่อใคร ไม่ว่าจะเป็นญาติหรือเพื่อนสนิทที่ให้ผลตอบแทนสูงมากเป็นพิเศษเพราะนั่นเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ งานต้มตุ๋นประเภทนี้มีมาเป็นร้อยปีแล้ว แต่ใช้ได้ผลเสมอกับคนทุกระดับฐานะที่สมองไม่ทำงานเพราะความโลภครอบงำจิตใจ
(4) อย่าตอบสนองต่อสิ่งที่ดูดีมากๆ และได้มาอย่างง่ายๆ อย่าลืมว่า “โลกนี้ไม่มีอะไรฟรี” ข้อเสนอที่ดีเหลือเชื่อนั้น มักมีอุบายหลอกลวงแฝงไว้เสมอ ปัจจุบันมีข้อความเข้าโทรศัพท์มือถืออยู่บ่อยๆ ว่าท่านได้เงินกู้ ได้เงินฟรี ได้รับรางวัล ฯลฯ หากดำเนินการต่อเขาก็จะให้ท่านโอนเงินค่าภาษีหรือค่าอะไรที่ฟังดูน่าเชื่อถือ เมื่อโอนให้เขาสักครั้งสองครั้งแล้ว ก็จะหายเงียบไปเลย
(5) อย่าเก็บข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับเงินทองไว้ในโทรศัพท์มือถือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรูปของไฟล์ เพราะอาจถูกแฮ็กและล้วงตับได้ หากจำเป็นให้เขียนลงบนกระดาษแล้วถ่ายรูปเก็บไว้ การหลงลืมจนโทรศัพท์หาย หรือเอาไปซ่อม หรือเอาไปลงโปรแกรม อาจเป็นหนทางไปสู่ความชอกช้ำได้
หากไม่ต้องการปวดใจเพราะเสียทรัพย์สินและเสียรู้ การมีกรอบความคิดที่เหมาะสมและการมีพฤติกรรมที่ระแวดระวังจะช่วยได้มาก อย่างไรก็ดีสิ่งที่พึงสังวรคือความโลภของตัวเราเองที่อยากได้ของดีราคาถูก ลงทุนน้อยได้ผลตอบแทนมาก ได้บางสิ่งโดยไม่ต้องเสียอะไรเลย ถ้าปล่อยให้ความโลภครอบงำอย่างปราศจากการควบคุมแล้ว ก็จะเกิดผลร้ายในภายหลัง
คอลัมน์: สารบำรุงสมอง/ เรื่อง: รศ.ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ
