ที่ผ่านมาความเข้าใจผิดระหว่างภาษาไทยกับภาษาลาว มักเกิดจากการที่คนฝั่งไทยนำภาษาลาวที่ไม่คุ้นชินหรือมีความหมายทับซ้อนกับคำไทยมาล้อเลียนมากกว่า แต่ในทางตรงข้าม คนลาวเมื่อเห็นคำภาษาไทยบางคำ ก็อาจรู้สึกตลกขบขันเพราะมีความหมายในภาษาลาวที่ดูพิลึกไปบ้างเช่นกัน
โดยทั่วไปแล้ว คนลาวเข้าใจ ฟัง และอ่านภาษาไทยได้ค่อนข้างคล่องแคล่ว โดยเฉพาะในเมืองและแขวงที่อยู่ติดชายแดน เพราะคลื่นสัญญาณวิทยุโทรทัศน์จากฝั่งไทยข้ามไปถึงและได้รับความนิยมอย่างยิ่ง อย่างไรก็ตาม คำศัพท์ที่ใช้บ่อยนั้นก็มีความแตกต่างกัน และเมื่อคนไทยอีสานพยายามพูดลาวแต่เผลอใช้คำจากภาษาไทยกลาง เพื่อนฝูงคนลาวก็พากันหัวเราะครืน
ซอก – คำว่า ซอกซึ่งหมายความว่า ร่อง พื้นที่มุม พื้นที่ลึกด้านใน ในภาษาลาว ຊອກ แปลว่า ค้น หา เมื่อคนไทยพูดว่าไปอยู่ในซอก คนลาวก็อาจงงว่า จะให้ไปหาอะไร หรือ ซอกซอย ก็อาจหัวเราะว่าให้ไปหาซอยอะไรหรือ แม้ว่ารากศัพท์ของคำว่าซอกนี้ มีพบในวรรณกรรมและสำนวนทั้งฝั่งไทยฝั่งลาว เช่น ຊັບຊອກຫຼອກຫຼືບ ซับซอกหลอกหลืบ ซึ่งหมายถึงพื้นที่ลึกลับหายาก แต่คำที่ใช้ในภาษาลาวปัจจุบันมีความหมายเปลี่ยนไปนานแล้ว
ขับเคลื่อน – เป็นคำซึ่งภาคราชการและหน่วยงานองค์กรต่างๆ ของไทยใช้กันทั่วไป และแปลมาจากคำว่า drive ในภาษาอังกฤษ แต่ในภาษาลาวใช้คำว่า ຊຸກຍູ້ ซุกยู้ ซึ่งแยกคำแล้วมีความหมายคล้ายกัน คือ ຊຸກ แปลว่า ผลัก รุนไปข้างหน้า ส่วน ຍູ້ แปลว่า ลากให้เดินตามมา หากคนไทยใช้คำว่า ขับเคลื่อน คนลาวก็อาจหัวเราะว่าจะไปขับอะไรกัน
สวย – คำว่าสวยซึ่งแปลว่างดงาม มีรูปลักษณ์ที่ดี นั้น ในภาษาลาว ສວຍ หมายถึงเวลาสาย คือช่วงเวลาหลังเก้าโมงเช้าเป็นต้นไป หรือหมายถึงว่ามาสาย มาช้ากว่ากำหนด ถ้าไปบอกว่า ฉันสวยนะ คนลาวที่ไม่คุ้นชินภาษาไทยอาจจะขบขันว่า บอกทำไมว่าตัวเองเป็นคนมาสาย
ดัง – คำว่าดัง ในภาษาไทยมีความหมายเดียวคือ เสียงกระจายไปทั่ว เช่น เสียงดัง คนดัง ชื่อเสียงโด่งดัง แต่ภาษาลาว คำว่า ດັງ มีถึงสามความหมาย คือ 1. เสียงดัง เหมือนกับภาษาไทย 2. จมูก และ 3. จุดไฟ หากใช้คำว่า ดัง ผิดบริบท มิตรสหายชาวลาวอาจจะหัวเราะกิ๊กกั๊ก เช่น คนดังไม่ดี อาจหมายความว่า คนที่มีชื่อเสียงโด่งดังนั้นเป็นคนไม่ดี หรือคนจมูกไม่ดี ก็ได้ทั้งสองแบบ
คอลัมน์: ไขคำข้ามโขง
เรื่อง: ธีรภัทร เจริญสุข
