สนิมกินใจ – พระมหาสมปอง ตาลปตฺโต

ขอความสุขสวัสดีจงมีแด่ทุกๆ ท่าน ก่อนอื่นอาตมาต้องแสดงความเสียใจแก่ผู้สูญเสียทุกฝ่ายในเหตุการณ์กราดยิงที่โคราช
โยมทุกท่าน เหตุการณ์แบบนี้เราอาจคิดว่าเป็นเรื่องไกลตัว เพราะเคยเห็นแต่ในต่างประเทศหรือในหนัง ไม่คิดว่ามันจะเกิดขึ้นจริงกับประเทศไทย

เรื่องแบบนี้เราต้องมองหลายๆ มุม มุมหนึ่งที่สะท้อนปัญหานี้คือความไม่ชอบธรรม การถูกเอารัดเอาเปรียบ จนไม่สามารถหาใครเป็นที่พึ่งได้ กระบวนการยุติธรรมก็พึ่งไม่ได้

ลงท้ายจึงเกิดเหตุการณ์แบบนี้

เหตุการณ์นี้ทำให้อาตมานึกถึงคำโบราณที่ว่า “หมาจนตรอก” คือหมาตัวนั้นถูกต้อนจนไม่มีทางไป สำนวนนี้มักจะใช้พูดถึงคนที่ตกที่นั่งลำบาก คนจนตรอกก็เช่นกัน เมื่อชีวิตตกที่นั่งลำบาก ไม่มีทางไปแล้ว ถูกเบียดเบียน ถูกกดขี่ ข่มเหง ได้รับความเจ็บปวดทางใจอย่างยิ่ง

เมื่อไม่มีทางไปเหมือนหมาจนตรอก ถ้าเป็นแบบนี้ทางเดียวที่จะรอดคือ หันหลังกลับมาสู้สุดชีวิต ถึงแม้จะตายก็ยอม
จากเหตุการณ์นี้สะท้อนให้เห็นว่า ความไม่ชอบธรรมนั้นระยำจริงๆ ที่เจ็บปวดอย่างยิ่งคือ คนที่เราคิดว่าจะเป็นที่พึ่งได้ คนที่ไว้ใจ กลับมาทำร้ายจิตใจถึงเพียงนี้ เหตุร้ายจึงตามมา

เรื่องที่สองคือ เป็นผู้นำอย่านั่งบนหัวคน จงนั่งในใจคน ผู้นำจะต้องทำให้ดู อยู่ให้เห็น เย็นให้สัมผัส ไม่ใช่ว่าพร้อมจะเอาเปรียบลูกน้องทุกเวลาเมื่อมีโอกาส

ตัวอย่างของผู้นำที่ดีคือ ท่านจักรทิพย์ ชัยจินดา ผบ.ตร. ท่านทำงานด้วยใจ เข้าใจลูกน้อง จึงได้ใจลูกน้อง ได้ใจประชาชนทั้งประเทศ นับตั้งแต่ถ้ำหลวง ปล้นร้านทองที่ลพบุรี กราดยิงที่โคราช ท่านลุยตั้งแต่สามทุ่มจนถึงเก้าโมงเช้าอีกวัน งานไม่เสร็จท่านไม่เลิกภารกิจ เรียกว่า ช่วยทุกงาน ลุยทุกลูก และไม่เคยแสดงตัวตน แต่ถึงกระนั้นก็มีคนเห็นคุณงามความดีของท่านเสมอมา

อาตมาชอบมาก คำพูดท่านที่ว่า “ตำแหน่งเป็นช่วงเวลาทำงาน ตำนานเป็นช่วงเวลาที่คนจดจำ”

เรื่องที่สามคือ จิตใจของคนถูกกัดกินอย่างหนัก สนิมนั้นกินเหล็ก กิเลสก็กินใจ ใจที่เต็มไปด้วยกิเลส ความโลภ ความโกรธ ความหลง ก็เหมือนโลกขาดแสงแห่งอาทิตย์ ย่อมมืดมิดมองอะไรก็ไม่เห็น ยามเมื่อจิตขาดปัญญาพาลำเค็ญ ย่อมไม่เห็นดีชั่วที่ตัวทำ

สิ่งที่จะทำให้จิตของเราสงบระงับจากกิเลสคือ ต้องเติมธรรมะเข้าไปให้มาก

เปรียบง่ายๆ จิตของเราเหมือนโอ่ง ความดีเหมือนน้ำเต็มโอ่ง ความชั่วเหมือนเกลือช้อนเดียวที่เราตักใส่โอ่ง เกลือเพียงช้อนเดียวไม่ได้ทำให้น้ำทั้งโอ่งเค็ม ความโลภ ความโกรธ ความหลงของเราก็เช่นเดียวกัน ถ้าเราเป็นคนที่มีจิตใจดี เติมความดีอยู่ตลอดเวลา เมื่อมีความชั่วเข้ามาเราก็ระงับความชั่วนั้นได้

ดังนั้นธรรมะจึงเป็นสิ่งที่สำคัญยิ่งในการดำเนินชีวิต อย่าคิดว่าเราอายุยังน้อยยังไม่ต้องสนใจธรรมะหรอก ยิ่งอายุน้อยยิ่งต้องสนใจธรรมะ เพราะช่วงวัยนี้มักเป็นคนใจร้อน เมื่อมีธรรมะจะทำให้เรามีสติ มีหิริโอตตัปปะ มีความยับยั้งชั่งใจ ไม่ใช้อารมณ์เป็นใหญ่

โยมทุกท่าน จากเหตุการณ์กราดยิงที่โคราช ตอนนี้มีพฤติกรรมเลียนแบบอีกหลายเหตุการณ์ ที่เป็นเช่นนี้เพราะสื่อนำเสนอข่าวทำนองนี้มากไป ช่องไหนก็ออกข่าว เด็กๆ เยาวชนยังแยกแยะไม่ได้ จึงเกิดพฤติกรรมเลียนแบบ

ตรงข้ามนะโยม ข่าวดีๆ ข่าวคนที่ทำความดี คนทำมาหาเลี้ยงชีพด้วยความสุจริต

ถึงจะจน จะทุกข์ลำบากก็ไม่เคยโกงใคร คนที่กตัญญูต่อพ่อแม่กลับไม่ค่อยมีคนสนใจ คนบางคนจึงเข้าใจผิดว่า ถ้าอยากดังก็ต้องทำแบบนี้

ไม่เหมือนสมัยก่อน คนที่ทำความดีถึงกับมีผู้ดัดแปลงชีวิตจริงมาทำเป็นหนัง เช่น เรื่องวัลลียอดกตัญญู เพื่อแสดงให้เห็นว่าการทำแบบนี้เป็นสิ่งที่ต้องเชิดชูและยกย่อง

ดังนั้นอีกอย่างหนึ่งที่เราจะกระตุ้นให้คนทำความดี คือนำเสนอเรื่องราวของคนที่ทำความดีเพิ่มขึ้น ส่งเสริมให้คนทำความดี เราต้องยกย่องคนดีว่ามีคุณค่าเท่ากับคนเก่ง เพราะถ้าเราให้ความสำคัญแต่คนที่เก่ง บางคนอาจทำทุกวิธีที่จะให้ตนเองเก่ง โดยไม่คำนึงว่าวิธีนั้นถูกหรือผิด

ตรงข้าม ถ้าเรามีคนดี คนดีจะรู้ทันทีว่า อะไรดี อะไรไม่ใช่ ปัญหาสังคมก็จะลดลงได้

สิ่งที่สำคัญมากๆ คือระบบการศึกษา อาตมาอ่านหนังสือเด็กๆ ทุกวันนี้ วิชาคุณธรรม จริยธรรม หน้าที่พลเมืองน้อยมาก ส่วนมากวิชาการ นี่เป็นจุดบอดอีกอย่างหนึ่งที่สังคมของเราให้ความสำคัญแก่วิชาการมากกว่าวิชาชีวิต ให้ความสำคัญแก่ใบปริญญาบัตรมากกว่าปริญญาใจ

คำว่า “ปริญญาใจ” คือ รู้แจ้งเห็นจริงจิตใจของตนเอง เรียนรู้ธรรมชาติของจิตให้มากขึ้น เมื่อรู้เข้าใจธรรมชาติของจิต ชีวิตเราก็จะมีความสุข

ความสุขของคนเราไม่ใช่ว่าไม่มีทุกข์ แต่เมื่อเกิดทุกข์แล้ว เราจะอยู่กับทุกข์อย่างไร ไม่ให้ทุกข์กัดกินหัวใจ ความสุขของคนเราไม่ใช่ว่าไม่มีความโลภ ความโกรธ ความหลง แต่อยู่ที่ว่าเราจะระงับความโลภ ความโกรธ ความหลงอย่างไร และจะทำอย่างไรให้พอใจในสิ่งที่มี ยินดีในสิ่งที่ได้

โยม เหล็กผุเพราะสนิมจับจอง จิตหมองเพราะกิเลสครอบงำ ช่างเหล็กคอยดูแลเหล็กไม่ให้สนิมกินจึงต้องทาสีรองพื้นและสีกันสนิมทับอีกชั้น

แม้แต่เหล็กช่างยังต้องดูแลขนาดนี้ จิตของเราจะไม่ดูแลให้ดีได้อย่างไร เราจึงต้องสร้างเกราะคุ้มกันจิตใจให้แข็งแกร่งไว้
โยมทั้งหลาย เกราะหุ้มใจที่แข็งแกร่ง จะทำให้จิตใจนั้นเข้มแข็ง ต่อให้เจอปัญหาอุปสรรคหนักเพียงใด คนที่สามารถชนะใจตนเอง ย่อมผ่านปัญหาทุกอย่างได้เสมอ

เจริญพร

คอลัมน์: ธรรมะอมยิ้ม
เรื่อง: พระมหาสมปอง ตาลปตฺโต ภาพ: ขวัญญาณี ศิรธนอนันต์
all magazine เมษายน 2563