แท็ก: ตะลุยแดนวรรณคดี

รายละเอียดเกี่ยวกับประวัติส่วนตัวของข้าพเจ้าเฒ่าชูชกบันทึกไว้ในลิลิตทักษาพยากรณ์ พระนิพนธ์สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงพิทักษ์มนตรี

มหาชาติ คือเรื่องราวของพระเวสสันดรที่ปรากฏในคัมภีร์ชาดก สันนิษฐานว่าเรื่องดังกล่าวเผยแผ่เข้ามายังดินแดนสุวรรณภูมิพร้อมกับพระพุทธศาสนา ภายหลังเมื่อชนชาติไทยตั้งบ้านเมืองมั่นคงในดินแดนสุวรรณภูมิแล้วพระพุทธศาสนาแบบเถรวาทเจริญรุ่งเรืองขึ้นโดยลำดับ ศิลาจารึกสมัยกรุงสุโขทัยหลายหลักกล่าวถึงความสำคัญของมหาชาติไว้หลายประเด็น

นักเลงโคลงกลอนยุครัตนโกสินทร์ตอนต้นหากมีความจำเป็นต้องเดินทางไกลจากนิวาสสถานรอนแรมไปหลายวันหลายคืน มักบันทึกเรื่องราวด้วยโคลงกลอนเป็นของฝากสำหรับผู้ที่ไม่ได้ร่วมเดินทางไปด้วย ชาวเราเรียกโคลงกลอนลักษณะนี้ว่า “นิราศ”

การกำหนดวันเดือนปีของสังคมมนุษยชาติมีมาตั้งแต่ครั้งดึกดำบรรพ์ และปรากฏการณ์มหัศจรรย์ที่มนุษย์ทุกยุคได้ประสบทั่วกันคือกลางวันและกลางคืน ดวงอาทิตย์ให้ความสว่างเมื่อเริ่มวัน จึงเรียกว่า ตาวัน หรือ ตะวัน ส่วนดวงจันทร์ให้ความสว่างยามค่ำคืน แต่ไทยเรากลับไม่เรียก ตาคืน ยกเว้นในวรรณคดีโบราณบางเรื่อง

ในบรรดากวีสตรีแห่ง “รัตนโกสินทร์สมัย” ตั้งแต่แรกสร้างกรุงมาจนถึงปัจจุบันจะหาใครมีชื่อเสียง เกียรติคุณขจรขจายเสมอ “คุณพุ่ม” เจ้าของฉายา “บุษบาท่าเรือจ้าง” นั้นยากนัก

“หัวล้านชนกัน” การละเล่นพิสดารที่อยู่ในบทแห่นางแมวนั้น เมื่อแรกกระผมเข้าใจว่าการละเล่นหัวล้านชนกันน่าจะไม่มีเล่นกันจริงๆ แต่เมื่อได้อ่านกฎมณเฑียรบาลในกฎหมายโบราณสมัยอยุธยา ซึ่งกล่าวถึงการละเล่นโบราณในพระราชพิธี มีการละเล่นต่างๆ รวมถึง “ชนคน” ด้วย

หมากรุกมีที่มาและแบบแผนจากการรบทัพจับศึก  เป็นกีฬาโบราณซึ่งน่าจะเป็นที่นิยมมานานแล้วตั้งแต่สมัยสุโขทัยหรือก่อนหน้านั้น  แรกเริ่มเดิมทีคงเป็นการเล่นแข่งขันของผู้ชายซึ่งต้องเป็นกำลังในกองทัพยามศึกสงคราม แต่ต่อมาก็เป็นที่นิยมแม้ในหมู่สตรีชั้นสูงซึ่งรวมถึงนางในราชสำนักด้วย

ไทหลงเป็นกลอักษรชนิดหนึ่งที่ปรากฏในหนังสือจินดามณีของพระโหราธิบดี ซึ่งเชื่อกันว่าใช้เป็นแบบสอนหนังสือไทยมาตั้งแต่ครั้งกรุงยังไม่แตก

นางในวรรณคดีเจ้าของสมญา “กากี” ลูกสาวฤษีเกิดในดอกบัว ท้าวพรหมทัตกษัตริย์กรุงพาราณสีขอนางไปเป็นมเหสี ต่อมาพญาครุฑลักพาเอาตัวนางไปสมสู่ยังวิมานฉิมพลี ท้าวพรหมทัตส่งพี่เลี้ยงนาฏกุเวรตามไปถึงวิมานครุฑ กากีพลาดท่าต้องเป็นชู้ซ้อนชู้กับนาฏกุเวรโดยไม่ตั้งใจ กระทั่งพญาครุฑจับได้ไล่ทันอุ้มนางมาคืนสามีเก่า