วิธีการดูแลสุขภาพตนเอง

-

การรู้จักดูแลสุขภาพตนเองเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการมีคุณภาพชีวิตที่ดี เราได้รับคำแนะนำในเรื่องนี้กันมามากมาย แต่ส่วนใหญ่ขาดหลักฐานทางวิทยาศาสตร์สนับสนุน ลองพิจารณาคำแนะนำของนักจิตวิทยาที่แตกต่างออกไปและประการสำคัญมิได้เกิดจากความเชื่อ แต่มีเหตุผลเชิงทางวิชาการรองรับ (ไอเดียจาก Tchiki Davis, 6 Science-Based Self-Care Tips, August 5, 2022)

การดูแลสุขภาพตนเองมาจากแนวคิดของการเป็นตัวของตัวเอง และความเชื่อว่ามนุษย์มีความสามารถพอที่จะป้องกันสุขภาพที่ไม่ดีได้ ซึ่งวันเวลาก็พิสูจน์แล้วว่าเป็นความจริง ดังนั้นการดูแลสุขภาพตนเองซึ่งมีหลากหลายวิธีการจึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจ

ไอเดียบางประการมีดังนี้

(1) ออกไปสัมผัสธรรมชาติกลางแจ้ง งานวิจัยใหม่ๆ พบว่าการสัมผัสธรรมชาติช่วยลดความวิตกกังวลและความรู้สึกซึมเศร้าได้ เพราะแสงแดด ลม อากาศบริสุทธิ์ กลิ่นต้นไม้ และดิน ล้วนมีอิทธิพลต่อจิตใจในด้านบวก

(2) ฟังดนตรีสบายหู การฟังเพลงที่ผ่อนคลายช่วยให้ร่างกายลดการผลิตฮอร์โมนคอร์ติซอล (cortisol) ที่หลั่งออกมาเมื่อมีความเครียดและเป็นผลเสียแก่ร่างกาย เสียงดนตรีซึ่งมีความถี่ของเสียงในหูแต่ละข้างที่ต่างกันเล็กน้อย  (binaural beats หรือคลื่นเสียงบำบัดสมอง) ช่วยให้การเพ่งความสนใจดีขึ้น

(3) ฝึกหัดการหายใจแบบสมาธิ การหายใจเข้าลึกๆ และปล่อยลมหายใจออกมาช้าๆ ช่วยกระตุ้นส่วนของระบบประสาทที่เรียกว่า parasympathetic ซึ่งทำให้จิตใจเย็นลงและระบบการย่อยดีขึ้น วิธีการหายใจแบบนี้ก็คือสูดลมหายใจเข้าช้าๆ โดยนับ 1 ถึง 4 (ใช้เวลา 4 วินาที) กลั้นลมหายใจไว้นาน 4 วินาที ปล่อยลมหายใจออกช้าๆ 4 วินาที และกลั้นลมหายใจอีก 4 วินาทีก็จบหนึ่งรอบ หากทำเช่นนี้สัก 2-3 รอบ ก็จะช่วยลดความกระวนกระวายใจลงได้

(4) สร้างความรู้สึกที่เป็นบวก วิธีการก็คือพยายามนึกถึงสิ่งที่เป็นบวก นึกถึงความทรงจำดีๆ ที่ทำให้มีความสุข นึกแผ่เมตตาให้เพื่อนร่วมโลก มองโลกในแง่ดี ฯลฯ ความรู้สึกด้านบวกเหล่านี้จะช่วยให้มีความรู้สึกดีขึ้น จิตใจสดชื่นขึ้นอันนำไปสู่การมีปฏิสัมพันธ์ที่ดี กับคนอื่น (5) ทดลองวิธีดูแลสุขภาพอื่นๆ ด้วย แต่ละวิธีของการดูแลตนเองอาจใช้ได้ผลกับคนบางคนตามพื้นฐานของสภาพร่างกายซึ่งไม่เหมือนกัน ดังนั้นหากวิธีนี้ไม่ได้ผลก็อย่าพึ่งท้อใจ เพราะมีวิธีอื่นอีกมากมาย เช่น การกินอาหารมังสวิรัติ หรือวีแกน (vegan เคร่งครัดกว่ามังสวิรัติ คือไม่บริโภคผลิตภัณฑ์จากสัตว์ด้วย เช่น ไข่ นม เนย น้ำผึ้ง ยีสต์) การนั่งสมาธิ การออกกำลังกาย ฯลฯ

(6) ตระหนักถึงสิ่งที่ตนเองทำอยู่ พยายามเรียนรู้และให้ความสนใจว่าวิธีการใดที่ได้ผลและไม่ได้ผลในการดูแลตนเอง เช่น เรียนรู้ว่าการออกกำลังกายทุกวันทำให้เหน็ดเหนื่อย และสุขภาพมิได้ดีขึ้นหรือไม่ การเรียนรู้นี้เกิดจากการให้ความสนใจแก่ความคิดและความรู้สึกของตัวเราเองควบคู่กันไปกับพฤติกรรมทั้งในระยะสั้นและระยะยาว

 

การแสวงหาวิธีการดูแลสุขภาพตนเองและลงมือปฏิบัติเป็นเรื่องสำคัญเช่นเดียวกับการฝึกฝนเรียนรู้ว่าวิธีการที่ทำอยู่นั้นได้ผลหรือไม่และพยายามปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ

ถึงแม้วิทยาศาสตร์การแพทย์ก้าวหน้าไปมากก็จริงอยู่ แต่เน้นหนักด้านการรักษาพยาบาลเป็นส่วนใหญ่ หากต้องการมีสุขภาพดีต้องให้ความสนใจแก่พฤติกรรมของตนเองในการดำรงชีวิต เพราะเป็นสาเหตุสำคัญของความเจ็บป่วย วิธีการดูแลสุขภาพตนเองเป็นการป้องกันขั้นพื้นฐาน ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของการมีพฤติกรรมที่สอดคล้องกับการมีสุขภาพดีตลอดชีวิต


คอลัมน์: สารบำรุงสมอง

เรื่อง: รศ.ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ

All Creative Team

Writer

ร่วมสร้างสังคมอุดมปัญญา

ทิ้งคำตอบไว้

กรุณาใส่ความคิดเห็นของคุณ!
กรุณาใส่ชื่อของคุณที่นี่

RELATED POSTRELATED
Recommended to you

error: Don\'t copy !!!