“ช่วงนี้มีแต่คำแนะนำว่าควรเลี่ยงบริโภคเนื้อสัตว์ นมวัว แป้ง แต่เน้นผัก ผลไม้ ในฐานะเป็นแม่ที่ต้องเลี้ยงเด็กจึงสับสนอยู่มาก ถ้าไม่ให้กินเนื้อนมไข่แล้ว ควรเอาอะไรให้เด็กกินเด็กจึงจะเติบโตดี”
ตอบครับ
สำหรับเด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กก่อนวัยเรียน เนื้อนมไข่ไม่ได้เป็นของแสลง แต่ก็ไม่ใช่สิ่งจำเป็นจนไม่มีอย่างอื่นทดแทน ดังนั้น อย่าไปโฟกัสว่ากินเนื้อนมไข่ได้หรือไม่ได้ นั่นแล้วแต่คุณแม่ชอบ ขอให้โฟกัสที่ปัญหาสำคัญด้านโภชนาการในเด็กสามอย่างแรกในปัจจุบันนี้ คือ
- เด็กกินน้ำตาลมากเกินไป น้ำตาลถูกใส่เข้ามาในนมผงเลี้ยงเด็กที่ใช้แทนนมวัว (ซึ่งเอาน้ำตาลฟรักโทสเป็นตัวให้แคลอรี) ในเครื่องดื่มของเด็กทุกชนิด รวมทั้งน้ำผลไม้ ในขนม และในอาหารเบเกอรี ทั้งหมดนี้เป็นน้ำตาลที่ไม่มีกาก น้ำตาลเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นฟรักโทส หากร่างกายได้รับเข้าไปมากโดยไม่มีกากช่วยชะลอการดูดซึม ฟรักโทสจะถูกเปลี่ยนเป็นไขมันแทรกไว้ในเซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อ เด็กเลยอ้วนและอาจนำไปสู่การดื้อต่ออินซูลิน ซึ่งเป็นปฐมเหตุของโรคเบาหวานตั้งแต่อายุน้อย
- อาหารสำเร็จรูปเป็นกล่องเป็นถุง (ultra-processed food – UPF) ทั้งเค้ก คุกกี้ ขนมกรุบกรอบ ซึ่งส่วนใหญ่ไม่มีกาก (เพราะอาหารที่มีกากวางขายบนหิ้งได้ไม่นาน) และเต็มไปด้วยสารเคมีที่ไม่ใช่อาหารธรรมชาติ เช่น สารกันบูด สารแต่งรส สารทดแทนความหวาน สารเหล่านี้ไปลดความหลากหลายของจุลินทรีย์ในลำไส้ ซึ่งจะกลายเป็นปฐมเหตุของโรคเรื้อรังต่างๆ ในอนาคต
- เด็กกินอาหารมีกากน้อยเกินไป ถ้าถามผมว่าอะไรคืออาหาร ตอบว่าอาหารที่ดีที่สุดที่คนทุกเพศทุกวัยขาดกันมากที่สุดทั่วโลกคืออาหารกากใย (fiber) ซึ่งมีแต่ในพืช คือ ผัก ผลไม้ ถั่ว นัต ธัญพืชไม่ขัดสี ดังนั้นต้องกินอาหารกลุ่มพืชนี้ให้มากเข้าไว้
ถ้าแก้ปัญหาโภชนาการทั้งสามประการนี้ได้ ก็ถือว่าคุณได้ทำหน้าที่ของคุณแม่อย่างสุดความสามารถแล้ว ที่เหลือเป็นเรื่องไม่สำคัญ จะให้เด็กกินอาหารแบบไหนก็ได้ทั้งนั้นแหละครับ ไม่ว่าจะเป็นเนื้อนมไข่ก็ได้ หรือจะให้กินมังสวิรัติ หรือกินปนๆ กันก็ได้ อาหารทั้งสองแบบนี้งานวิจัยพบว่าส่งผลให้การเจริญเติบโตเป็นปกติและไม่ต่างกัน
ปัญหาทางโภชนาการอีกอย่างคือการที่เด็กผอมเกินไป ซึ่งมักเกิดจากการได้รับอาหารให้พลังงาน (calories) ไม่เพียงพอ เพราะ (1) เด็กกินไม่อิ่ม คือ กินอาหารไม่เต็มกระเพาะแล้วหยุด (2) เด็กอิ่มเร็วเกินไปเพราะกินอาหารน้ำตาลสูง ซึ่งจะไปกระตุ้นการเพิ่มอินซูลินซึ่งเป็นตัวแจ้งสมองให้เกิดความอิ่ม (3) ในกรณีที่เด็กกินมังสวิรัติ เด็กได้อาหารกากเส้นใยมากเกินไป อาหารจึงเต็มกระเพาะและอิ่มก่อนที่จะได้อาหารให้พลังงานเพียงพอ วิธีแก้คือต้องฝึกเด็กไม่ให้ทำกิจกรรมอื่นขณะกินอาหาร เพราะจะหันเหความสนใจจนกินไม่อิ่ม ไม่ให้เด็กกินน้ำหวาน ของหวาน หรือน้ำตาลมาก กรณีเด็กกินมังสวิรัติแล้วผอม ต้องลดอาหารกากใยลง เพิ่มอาหารแป้งและอาหารไขมันสูง เช่น อะโวคาโด ถั่วต่างๆ งา นัตต่างๆ น้ำมันมะกอก
คอลัมน์: สุขภาพ
เรื่อง: นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
