คนคุกจบปริญญาเอก

นักโทษคนหนึ่งเข้าคุกไปด้วยความไม่รู้ และออกจากคุกพร้อมปริญญาสามใบ

ตอนที่ Stephen Akpabio-Klementowski เข้าคุกในปี 2002 นั้น เขาไม่มีวุฒิการศึกษาใดๆ ทั้งสิ้น

พ่อแม่เขาเป็นชาวไนจีเรีย เขาโตในลอนดอน มีน้องสาวห้าคน ชีวิตในครอบครัวแตกแยก และกดดัน จนเขาเลือกหนีออกไปจากสภาพแวดล้อมนั้น

เขารู้ว่าโลกคือป่า แต่ละคนต้องเอาตัวรอดเอง

อายุสิบห้า เขาออกจากโรงเรียน ไม่ได้เรียนอะไรเป็นชิ้นเป็นอัน แล้วหลงทางเข้าสู่โลกของยาเสพติด เขาต้องคดีค้ายา ถูกจำคุกสิบหกปี

ตอนที่เขาเดินเข้าคุก เขาเพิ่งแต่งงานและมีลูกอ่อน

เขารู้เรื่องคุกดี เขาอยู่ในคุกมานานพอจนรู้ว่า หากไม่เปลี่ยนแปลงตัวเอง เมื่อออกจากคุก เขาก็จะกลับไปใช้ชีวิตแบบเดิม และมีโอกาสสูงที่จะลงเอยกลับในคุกอีกครั้ง

เขารู้ว่าเหตุที่นักโทษที่พ้นโทษกลับเข้าคุกอีกก็เพราะระบบการจำคุกที่ล้มเหลว มันไม่ได้เปลี่ยนแปลงอะไร

คุกคือการแก้แค้นอย่างหนึ่ง ท้ายที่สุดแล้วไม่ได้ช่วยพัฒนาสังคมให้ก้าวไปข้างหน้า

เขามองว่าระบบคุกทำสองอย่าง หนึ่งคือกักขังนักโทษอย่างแน่นหนา สองปรับปรุงพัฒนานักโทษ เห็นชัดว่าทำอย่างแรกได้ดี และล้มเหลวในอย่างหลัง

เขารู้ว่าต้องทำอะไรสักอย่างด้วยตัวเอง

…………………

บางห้วงยาม เขาขบคิดว่า อะไรทำให้เขามาลงเอยในคุก

เกือบครึ่งหนึ่งของนักโทษไม่ได้รับการศึกษา

จากสถิติ นักโทษที่เรียนอะไรบางอย่าง เมื่อออกจากคุก มีเปอร์เซ็นต์การก่อเหตุซ้ำน้อยลง

บางทีการศึกษาคือคำตอบ

ตั้งแต่นั้นเขาทำงานกลางวันในห้องครัว เรียนตอนกลางคืนโดยใช้โถส้วมเป็นโต๊ะเรียน

กลางคืนเป็นช่วงเวลาที่เงียบพอที่เขาจมอยู่กับบทเรียน

คนทั่วไปเรียนหนังสือในสภาพพร้อมบริบูรณ์ ก็ยังเบื่อหน่าย มิพักเอ่ยถึงสภาพแวดล้อมในคุก

ผู้คุมสงสัยและถามเขาเสมอว่า เขาเรียนไปทำไม

“มันไม่ช่วยอะไรหรอก มันไม่ช่วยลบประวัติอาชญากรรมของคุณ เสียเวลาเปล่าๆ”

วลี ‘เสียเวลาเปล่าๆ’ ทำให้คนจำนวนมากล้มเลิกความคิดที่จะเปลี่ยนแปลงปรับปรุงตัวเองให้ดีขึ้น

ผ่านไปแปดปีในคุก เขาเรียนจบปริญญาสามใบ ใบหนึ่งเป็นปริญญาเอก

มันเปลี่ยนชีวิตของเขาไปตลอดกาล

เมื่อเข้าคุก นักโทษทุกคนต้องผ่านการประเมินผลการศึกษา  GCSE (General Certificate of Secondary Education) เขาไม่คิดว่าตนเองทำแบบประเมินผ่าน เพราะเป็นคนไม่เรียนหนังสือ แต่เขาสอบผ่านด้วยคะแนนสูงลิบ

มันเป็นนาทีแห่งการเปลี่ยนแปลงของชีวิต

เขาเพิ่งพบว่าตนเองชอบเรียนหนังสือ

เขาใช้เวลาหกปีเรียนปริญญาตรี BSc สาขา Social Science จากมหาวิทยาลัยเปิดแห่งหนึ่ง

วันหนึ่งจดหมายฉบับหนึ่งเดินทางมาถึงมือ เป็นผลสอบจากมหาวิทยาลัย เขาจ้องกระดาษแผ่นนั้นนานแสนนาน มันบอกว่าเขาสอบผ่านปริญญาตรีแล้ว

นาทีนั้นเขาสงสัยว่าทำไมในช่วงเวลาที่ผ่านมา เขาจึงเขลาขนาดนั้น ทำให้ทุกคนในครอบครัวเสียใจ โชคดีที่การศึกษาเปลี่ยนเส้นทางชีวิตของเขา

เขาตัดสินใจเรียนต่อชั้นปริญญาโท ด้านความสัมพันธ์และกฎหมายระหว่างประเทศ

เขาถูกปล่อยตัวหลังจากใช้ชีวิตในคุกได้ครึ่งทาง ได้รับทัณฑ์บนในปี 2010 เขาเรียนปริญญาเอกต่อ

…………………

หลายปีผ่านไป Stephen Akpabio-Klementowski กลับเข้าคุกอีกครั้ง แต่ในฐานะอาจารย์ด้านอาชญวิทยา เป็นครูผู้ชี้ทางให้นักโทษ 

เขาทำงานประสานกับนักโทษอื่นๆ ที่อยากเดินเส้นทางสายนี้บ้าง เขาอยากพัฒนาปรับปรุงคุกในอังกฤษให้กลายเป็นสถานบำบัดแทน เขาชี้ว่าเส้นทางสู่ความเปลี่ยนแปลงของชีวิตยากอย่างยิ่ง แต่เป็นไปได้

เขาบอกทุกคนว่า การเรียนจบปริญญาเป็นสิ่งที่ไม่เคยอยู่ในความคิดหรือความฝัน แต่มันก็เป็นไปได้ 

เราทุกคนเปลี่ยนตัวเองได้ และการเรียนเปลี่ยนทิศชีวิตได้

ไม่มีใครเกิดมาเป็นอาชญากร แต่ความยากจน เชื้อชาติ ชนชั้น การแบ่งแยกเหยียดหยาม สุขภาพจิต ปัญหาในครอบครัว และการศึกษาทำให้คนคนหนึ่งเดินเข้าคุก

ชีวิตของ Stephen Akpabio-Klementowski บอกโลกว่า เราทุกคนทำผิดพลาดได้ และสามารถเปลี่ยนแปลงตัวเองได้

เราทุกคนยังมีทางเลือกใหม่ มีโอกาสที่สองที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเอง จากดักแด้เป็นผีเสื้อ

แสงสว่างในโลกมืดเกิดขึ้นได้ด้วยตัวเราเอง

คอลัมน์: ลมหายใจ

เรื่องและภาพ: วินทร์ เลียววาริณ

winbookclub.com

เฟซบุ๊ก https://www.facebook.com/winlyovarin/