ไม่ต้องดื่มน้ำเปล่า 8 แก้ว

ไม่ต้องดื่มน้ำเปล่า 8 แก้ว

มีหลายคำบอกเล่าซึ่งอ้างอิงหลักวิทยาศาสตร์ ซึ่งผิดๆ ที่น่ากลัวอย่างยิ่งก็คือความเข้าใจผิดที่มีผลต่อสุขภาพ เราเคยได้ยินได้ฟังคำแนะนำให้ดื่มน้ำเปล่าวันละ 8 แก้วเพื่อมีสุขภาพที่ดี แต่ปัจจุบันมีการพิสูจน์แล้วว่าไม่เป็นความจริง

น้ำเป็นสิ่งที่ดีสำหรับสุขภาพอย่างแน่นอน แต่บางคนก็ดื่มน้ำต่อวันน้อยเกินไปจนไม่เป็นผลดีแก่ร่างกาย เรารับรู้กันมานานว่าต้องดื่มน้ำเปล่าวันละ 8 แก้ว หรือประมาณ 2 ลิตรต่อวัน และต้องเป็นน้ำล้วนๆ ไม่นับน้ำชนิดอื่นๆ เช่น กาแฟ ชา เครื่องดื่ม แกงจืด ของเหลวต่างๆ จากอาหาร ฯลฯ คำแนะนำนี้ทำให้ผู้คนต้องลำบากกันพอควรในแต่ละวัน ทั้งนับและมองหาน้ำเปล่า อย่างไรก็ดีไม่มีเหตุผลทางวิทยาศาสตร์แต่อย่างใดที่จะต้องทำเช่นนี้เพื่อสุขภาพ

น้ำเป็นสิ่งสำคัญสำหรับชีวิตมนุษย์และเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งที่ต้องบริโภคอยู่เสมอเพื่อความอยู่รอด ยิ่นอกจากนี้สิ่งมีชีวิตทุกอย่างก็ต้องอาศัยน้ำเช่นกัน ร้อยละ 60 ของร่างกายมนุษย์เป็นน้ำ และน้ำเป็นส่วนสำคัญในกลไกการทำงานของร่างกายมนุษย์ เราสามารถขาดอาหารได้นานถึง 2 อาทิตย์ แต่เราอยู่รอดโดยไม่มีน้ำเพียงประมาณ 3 วัน

คำแนะนำผิดๆ ให้ดื่มน้ำเปล่า 8 แก้วต่อวันนั้น เข้าใจว่ามาจากข้อเสนอแนะของ US National Research Council เมื่อปี 1945 ว่าในอาหารที่เราบริโภคควรมีน้ำอยู่ด้วย 1 มิลลิลิตรต่อทุกๆ 1 แคลลอรีของอาหาร ดังนั้นถ้าตัวเลขเฉลี่ยของแคลอรี่ของอาหารที่คนทั่วไปบริโภคในแต่ละวันคือ 2,000 ก็หมายความว่าควรมีน้ำ 2 ลิตร กฎนี้ระบุให้มีน้ำในสัดส่วนที่เหมาะสมกับอาหารที่บริโภค แต่มิได้กล่าวไว้ตรงที่ใดเลยว่าให้ดื่มน้ำเปล่าวันละ 2 ลิตร หรือ 8 แก้ว

อาหารมนุษย์นั้นโดยทั่วไปล้วนมีน้ำหรือความชื้นปนอยู่ด้วยเสมอ ตัวเลขจากการทดลองพบว่าครึ่งหนึ่งของน้ำที่ร่างกายต้องการมาจากอาหารทั้งหลายที่บริโภคอยู่แล้ว ดังนั้นเราจึงต้องการน้ำอีกเพียงครึ่งหนึ่งเท่านั้น และครึ่งหนึ่งที่ต้องการนี้ก็มาจากสารพัดเครื่องดื่มที่เราบริโภคในแต่ละวัน งานวิจัยพบว่าน้ำกับกาแฟในปริมาณเท่ากันให้น้ำที่มีคุณลักษณะเหมือนกันแก่ร่างกาย โดยทั่วไปของเหลวอื่นๆ ที่เราบริโภคก็มีลักษณะนี้เช่นกัน  ยกเว้นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

             กล่าวโดยสรุปก็คือ เราไม่ต้องดื่มน้ำเปล่า 2 ลิตรต่อวันถ้าเราบริโภคอาหารที่มีของเหลวและเครื่องดื่มต่างๆ ระหว่างวัน ทว่ารวมกันแล้วถึง 2 ลิตรหรือไม่เป็นหน้าที่ของแต่ละคนที่จะต้องสังเกต (ให้แน่ใจว่ามีปริมาณถึง 2 ลิตรในแต่ละวัน)

ทุกอย่างในโลกต้องมีความพอดี การดื่มน้ำมากเกินไปจะทำให้เซลล์ของร่างกายบวม จนอาจทำลายสมองและถึงแก่ชีวิตได้ แต่สถานการณ์เช่นนี้เกิดขึ้นได้ยากเพราะร่างกายจะส่งสัญญาณเตือนว่าไม่ต้องการน้ำเช่นเดียวกับกรณีที่ร่างกายขาดน้ำ ความรู้สึกกระหายน้ำโดยทั่วไปเป็นสัญญาณที่บอกถึงความต้องการน้ำของร่างกาย

ส่วนคำแนะนำให้ดื่มน้ำเปล่าทันทีในปริมาณครึ่งถึงหนึ่งลิตรหลังจากตื่นนอนตอนเช้านั้นเป็นคำแนะนำคนละประเด็น  วัตถุประสงค์ในเรื่องนี้เพื่อช่วยระบบขับถ่ายและช่วยการทำงานของไต  มีคนจำนวนมากที่ทำตามนี้แล้วรู้สึกสดชื่นและดูจะเป็นผลดีแก่ร่างกาย เท่าที่ทราบยังไม่มีการพิสูจน์ดังกรณีของ ‘น้ำแปดแก้ว’ อย่างไรก็ดีปริมาณน้ำที่ดื่มเข้าไปนี้ก็นับอยู่ในตัวเลข  ‘2 ลิตร’ เช่นกัน

สิ่งที่เป็นอันตรายอย่างยิ่งจากการดื่มน้ำก็คือดื่มปริมาณมากในเวลาอันสั้น เช่น หนึ่งแก้วสำหรับการดื่มหนึ่งครั้งนั้นแตกต่างจากการดื่มครั้งเดียวหนึ่งลิตรซึ่งอาจมีผลกระทบต่อระบบการหายใจ หน่วยราชการลับของสหรัฐอเมริกาทรมานผู้ก่อการร้ายโดยใช้วิธีกรอกน้ำปริมาณมากลงปากขณะนั่งเงยหน้าหรือนอนหงาย

การดื่มน้ำด้วยปริมาณที่เหมาะสมในแต่ละวันเป็นเรื่องสำคัญที่ทุกคนควรหมั่นตรวจสอบทุกวันเพราะมีผลต่อสุขภาพ   คำแนะนำให้ดื่มน้ำเปล่า 8 แก้วหรือ 2 ลิตรต่อวันนั้นไม่ถูกต้อง  ที่ถูกต้องก็คือนับของเหลวทุกอย่างที่บริโภคในแต่ละวันรวมกันให้ได้ประมาณ  2 ลิตร    หากเห็นว่ายังพร่องอยู่ก็ควรเติมด้วยน้ำเปล่า (ข้อมูลจาก Brian Clegg,The 50 Biggest Misconceptions in Science, 2022)

คอลัมน์: สารบำรุงสมอง

เรื่อง: รศ.ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ