ปัญหาการทุจริตและประพฤติมิชอบ ไม่ว่าจะในแวดวงหน่วยงานภาครัฐหรือองค์กรเอกชน เป็นปัญหาเรื้อรังของประเทศที่กำลังพัฒนาเช่นไทยหรือลาว จึงจำเป็นต้องคอยกวดขันปราบปรามการทุจริตและแก้ไขเพื่อให้การพัฒนาประเทศชาติดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง การทำธุรกิจหรือแม้แต่การท่องเที่ยวในลาวต้องระมัดระวัง ไม่กระทำการอันส่อไปในทางเอื้อทุจริต มิฉะนั้นอาจมีโทษรุนแรงได้ คำภาษาลาวที่เกี่ยวข้องกับการทุจริตคอร์รัปชันนั้นมีทั้งคำที่คล้ายและคำที่เรียกต่างกันกับไทยน่าเรียนรู้
ສໍ້ລາດບັງຫຼວງ ส้อลาดบังหลวง คือ การฉ้อราษฎร์บังหลวง เป็นคำดั้งเดิมคล้ายกับภาษาไทย คำว่า ส้อ เป็นคำเดียวกับคำว่า ฉ้อ หมายถึงการคดโกงหาผลประโยชน์ด้วยการหลอกลวง ส้อลาด คือ ฉ้อราษฎร์ เป็นการโกงประชาชน ส่วน บังหลวง คือปิดบังรัฐ ผู้มีอำนาจ เพื่อหาประโยชน์เข้าพกเข้าห่อตัวเอง
ກິນນ້ຳກິນໃນ กินน้ำกินใน คือ การเรียกหาผลประโยชน์เพื่ออำนวยความสะดวกหรือรับสินบน เป็นสำนวนภาษาลาวที่แตกต่างจากภาษาไทย
ໃສ່ຊ່ອງ ใส่ซ่อง คือ การติดสินบนแก่เจ้าหน้าที่เพื่อให้ตนได้รับความสะดวกหรือได้รับประโยชน์บางอย่าง อาจเปรียบเทียบกับสำนวนไทยได้ว่า ‘(เอาเงิน) ใส่ซอง’ หรือ ‘จ่ายค่าน้ำร้อนน้ำชา’
ຫຼິ້ນພັກຫຼິ້ນພວກ หลิ้นพักหลิ้นพวก คือ การเล่นพรรคเล่นพวก คำว่า ຫຼິ້ນ หลิ้น ในภาษาลาวตรงกับคำว่า ‘เล่น’ ในภาษาไทย การเล่นพรรคเล่นพวกทั้งในวงราชการและเอกชน ทำให้ไม่ได้บุคลากรที่มีคุณภาพจริงมาทำงาน และยังก่อความขัดแย้งในหน่วยงานด้วย
ອຸປະຖຳຄົນເຈົ້າຄົນຂ້ອຍ อุปะถำคนเจ้าคนข้อย คือ ระบบอุปถัมภ์ วลี คนเจ้าคนข้อย หมายถึง คนของผู้อื่น และคนของตัวเอง ระบบอุปะถำคนเจ้าคนข้อยนี้ คือการเลือกเอาคนในสังกัดหรือเป็นพรรคพวกของตัวเองเท่านั้นเข้าทำงานหรือเลื่อนขั้น แล้วแลกเปลี่ยนตำแหน่งกับผู้สมรู้ร่วมคิดเพื่อเอื้อประโยชน์แก่กัน จนปิดโอกาสของผู้มีความสามารถ
ເຊື່ອງອຳປົກປິດ เซื่องอำปกปิด คือ การซ่อนลวงปิดบังข้อมูลข้อเท็จจริงในสถานการณ์จริง คำว่า เซื่อง หมายถึง การซ่อน เก็บงำไว้ คำว่า อำ ในภาษาลาวหมายถึงการคลุม ปิดให้มิดชิด เมื่อรวมกับคำว่าปกปิด จึงหมายถึงการซุกซ่อนปิดบังความจริงไม่รายงานให้หน่วยเหนือผู้บังคับบัญชาทราบ และทำให้การตัดสินใจด้านนโยบายผิดพลาดในที่สุด
ເພາະລາຍການດອກໄມ້ เพาะลายกานดอกไม้ เป็นสำนวนลาว หมายถึงการตกแต่งข้อมูล สร้างภาพให้ดูดี ตรงกับสำนวนไทยว่า “สร้างภาพ”
ລູບແຄ່ງເລຍຂາ ลูบแค่งเลียขา เป็นสำนวนลาวที่คล้ายกับ ‘เลีย’ ในภาษาปากไทย คือ การประจบประแจงเจ้านายหรือผู้มีอำนาจจนได้ดี ด้วยอาการดั่งสุนัขเลียแข้งเลียขาเพื่อให้นายรัก
คอลัมน์: ไขคำข้ามโขง
เรื่อง: ธีรภัทร เจริญสุข
