ข้าพเจ้ามีวรรณชาติกำเนิดสูงส่งเกิดในสกุลพราหมณ์ ประกอบอาชีพสุจริตคือภิกขาจารขอทานเป็นอาจิณตั้งแต่วัยเยาว์จนล่วงเข้าสู่วัยชราภาพ งานขอทานชิ้นมาสเตอร์พีซที่ทำให้ข้าพเจ้ามีชื่อเสียงเลื่องลือไปทั่วโลกคือขอชาลีกับกัณหา โอรสธิดาของพระเวสสันดรมาเป็นทาสรับใช้ได้สำเร็จ ซึ่งอาจเป็นครั้งแรกในโลกที่ขอทานเช่นข้าพเจ้ามีบ่าวรับใช้เป็นกษัตริย์ วีรกรรมดังกล่าวถูกตราลงในคัมภีร์ว่า ข้าพเจ้าเป็นตัวชั่วร้ายเบียดเบียนพระโพธิสัตว์ ส่งผลให้ชาติต่อมาข้าพเจ้าต้องไปเกิดเป็นพระเทวทัตตามบีฑาพระพุทธเจ้าและถูกธรณีสูบจนตกนรกทั้งเป็นอยู่จนบัดนี้
นับเวลาตั้งแต่ข้าพเจ้าโดนธรณีสูบถึงวันนี้ก็กว่า 2,500 ปีแล้ว ซ้ำร้ายก่อนชาติที่จะเกิดเป็นเทวทัตและก่อนลงมารับกรรมในอเวจี ยมบาลท่านยังใช้วิธีประหลาดทำให้ข้าพเจ้าลืมเรื่องราวในอดีตชาติไปทุกเรื่อง กระทั่งเมื่อราวกึ่งศตวรรษเศษมานี้ สบโอกาสเหมาะเป็น “วันนรกเปิด” ข้าพเจ้าหนีเตลิดจากยมโลกมาเกิดเป็นมนุษย์ ได้เล่าเรียนเขียนอ่านจนได้รู้เรื่องราวในอดีตชาติครั้งเกิดเป็นชูชกจากกวีนิพนธ์ร่ายยาวมหาเวสสันดรกลอนเทศน์ กัณฑ์ชูชก สำนวนวัดสังข์กระจายว่า ข้าพเจ้าเป็นพราหมณ์ขอทานมีนิวาสสถานอยู่ละแวกบ้านทุนวิฐ แขวงเมืองกลิงคราฐ ดังในกลอนเทศน์ท่านว่า
เอโก พฺราหฺมโณ ยังมีทลิททาจารย์พราหมณ์ผู้เฒ่า อันบังเกิดแต่ตระกูลล้วนเหล่ายัญญหุตภุชงค์ สืบสันดานสัมพันธพงศ์โภวาทิกชาติ เฒ่ามีสันนิวาสเคหฐาน อยู่ในคามเขตละแวกบ้านทุนวิฐ ติดเนื่องกับเมือง กลิงคราฐบุรี ทชีตาแกเป็นคนจนอัปรีย์ไร้ญาติยิ่งสถุล ทุคตะแค้นเคืองขุ่นข้องเข็ญใจ ภิกฺขาจริยาย ตาแกก็เที่ยวภิกขาจารไปปานด้วยเพศสกปรก เปรียบด้วยวณิพกยาจกจนจัณฑาล เฒ่าค่อยประสมประสานทรัพย์ไว้ทีละน้อย กหาปณสตํ ลภิตฺวา ได้ทองถึงร้อยกษาปณ์เป็นลาภตามเข็ญใจ…
นั่นเป็นเรื่องราวของข้าพเจ้าตามที่ท่านบันทึกไว้ในร่ายยาว นอกจากนี้ยังมีรายละเอียดเกี่ยวกับประวัติส่วนตัวของข้าพเจ้าเฒ่าชูชกบันทึกไว้ในลิลิตทักษาพยากรณ์ พระนิพนธ์สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงพิทักษ์มนตรี ระบุวันเดือนปีเกิดว่า ข้าพเจ้าเกิดปีขาล วันเสาร์ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 5 เวลาหัวค่ำ แต่หาได้บอกศักราชไว้ไม่ อาจเป็นเพราะครั้งกระโน้นยังไม่มีศักราชใช้
บาปบาชูชกซิน่า มักว่าชีชกาจารย์ เกิดปีขาลเดือนห้า
เป็นปักษาหน้าขึ้นสิบค่ำ วันเสาร์ย่ำยามพลบ แลนพเคราะห์ทั้งหลาย…
ลิลิตทักษาพยากรณ์ยังเจาะลึกถึงนามเดิมและพี่น้องร่วมท้องของข้าพเจ้าอีกด้วย แรกเริ่มข้าพเจ้าชื่อ “งัว” แต่บังเอิญญาติผู้ใหญ่ของข้าพเจ้าเชี่ยวชาญด้านโหราพยากรณ์ คำนวณชะตาราศีแล้วทำนายว่าชื่อ “งัว” ไม่ถูกโฉลกจึงเปลี่ยนเป็น “ชูชก” ข้าพเจ้ามีพี่น้องร่วมท้องหกคน เป็นชายหมด ข้าพเจ้าเป็นคนที่ห้า พี่ชายทั้งสี่ ตายแต่วัยเด็ก ยังแต่น้องชายเล็กคนสุดท้องชื่อ “ลก” รับราชการในสำนักพระเจ้ากลิงคราช ดังในลิลิตว่า
มันมีพี่สี่คน เสียชนมฉิบหาย ยังน้องชายคนหนึ่ง
เขาจึงได้นามลก เกิดที่หกบ่าวพญา กลึงคราชาไว้ใช้สอย
ฝ่ายถ่อยชีชกาแก่ เกิดแต่กรรมนำ ได้ชื่อคำเรียก “งัว”
ตัวเกิดชั่วห้าหั้น ครานั้นเขาจึงเอา เสาร์เป็นกาลกิณี
ย่อมย่ำยีลัคนา อสุราก็เกาะกุม ลัคนรุมร้ายนัก
แลมันมักอายุมี ยี่สิบปีผัดตาย มาเมื่อนั้นพราหมณ์ทั้งหลายเห็นเหตุ
ในทักษาเวทแท้ถนัด มาจึงดัดนามให้ ใส่ชื่อใหม่ว่า “ชูชก”
แม้ว่าตามเรื่องราวในชาดกระบุว่า เชื้อชาติและถิ่นฐานบ้านเกิดของข้าพเจ้าอยู่ในถิ่นอินเดียโบราณ แต่เชื่อได้ว่าอย่างไรเสียข้าพเจ้าก็ต้องเป็นคนไทยโดยมิพักต้องสงสัย เพราะชื่อเดิมของข้าพเจ้าเป็นภาษาไทย เป็นจำนวนนับแบบไทยโบราณ คือ อ้าย = ที่ 1, ยี่ = ที่ 2, สาม = ที่ 3, ไส = ที่ 4, งัว = ที่ 5 และ ลก = ที่ 6 ข้าพเจ้าเป็นลูกชายลำดับที่ 5 จึงได้ชื่อว่า “งัว” น้องเล็กลำดับที่ 6 ได้ชื่อว่า ลก และพี่ชายทั้งสี่ที่ตายไปแล้วคงมีชื่อว่า อ้าย, ยี่, สาม และไส ตามลำดับ
ตามเรื่องราวในนิทานชาดก ข้าพเจ้ารับบทเป็นตัวโกงมีพฤติกรรมชั่วร้ายมาทุกชาติ ภารกิจหลักคือเบียดเบียนพระโพธิสัตว์ซึ่งต่อมาจะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าในทุกๆ ชาติ ซึ่งในประชุมชาดกเกือบทุกเรื่องระบุว่า ชาติสุดท้ายก่อนจะถูกธรณีสูบมาลงนรกอเวจี ข้าพเจ้าคือพระเทวทัต ทั้งๆ ที่ข้าพเจ้าทำชั่วมาทุกๆ ชาติแต่เมื่อได้ไปเกิดชาติใดๆ ก็ตามข้าพเจ้ามักได้เกิดในสถานะที่ใกล้เคียงกับพระพุทธเจ้า บางชาติเกิดเป็นศิษย์ร่วมอาจารย์ บางชาติเป็นญาติสนิท บางชาติเกิดเป็นเทวดา มนุษย์ หรือสัตว์ที่มีอานุภาพบารมีระดับเดียวกัน
หรือว่าความชั่วในตัวข้าพเจ้าเป็นบันไดแห่งความดีให้คู่กรรมของข้าพเจ้าก้าวขึ้นไปเพื่อสั่งสมบารมีจนได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า
คอลัมน์: ตะลุยแดนวรรณคดี
เรื่อง: บุญเตือน ศรีวรพจน์
ภาพ: ขวัญญาณี ศิรธนอนันต์
