คุณหมอสันต์คะ
หนูอายุ 44 ปี เป็นมะเร็งเต้านมชนิดมีตัวรับฮอร์โมนทั้ง ER, PR, HER-2 ผ่าตัดเสร็จแล้ว ได้ยา Tamoxifen แล้วหมอแนะนำให้ฉีดยา Goserelin แต่หนูต้องออกเงินเองซึ่งแพงมากและเบิกประกันสังคมไม่ได้ หนูอยากทราบว่ามันจำเป็นไหม ควรฉีดไหม หากจำเป็นหนูต้องทำอย่างไรจึงจะเบิกได้
ตอบครับ
เมื่อเราจะฉีดยา กินยา หรือรับการรักษาอะไรก็ตาม เราชั่งน้ำหนักระหว่าง ‘ประโยชน์’ กับ ‘ความเสี่ยง’ ประโยชน์ของยา Goserelin ก็คือสำหรับคนเป็นมะเร็งเต้านมที่อายุยังน้อย (ถ้ายังมีประจำเดือนอยู่ถือว่าอายุน้อย) ร่วมกับมีตัวรับฮอร์โมน (ER, PR, HER-2) อยู่ในก้อนมะเร็ง ประโยชน์ที่ได้ซึ่งผมประเมินจากงานวิจัยรายย่อยจำนวนมากพอควร และงานวิจัยแบบเมตาอานาไลซีสที่เสนอในที่ประชุมสมาคมมะเร็งวิทยาคลินิกอเมริกัน (ASCO 2023) ซึ่งสรุปมาจากผู้ป่วยมะเร็งเต้านมอายุน้อยที่มีตัวรับฮอร์โมน 14,993 คน แบ่งเป็นกลุ่มฉีดกับไม่ฉีด Goserelin แล้วตามดูประมาณ 15 ปี พบว่าในภาพรวมกลุ่มฉีด Goserelin ลดการเกิดกลับเป็นซ้ำ (RRR) ได้มากกว่ากลุ่มไม่ฉีดร้อยละ 12.1 ซึ่งก็ถือว่าลดได้พอหอมปากหอมคอ คุ้มกับความเสี่ยงจากพิษภัยของยา เพราะพิษของยานี้แค่ทำให้ ‘เซ็กซ์เสื่อม’ เท่านั้น ดังนั้นคุณต้องชั่งน้ำหนักเอาเอง จะเอาการกลับเป็นน้อยลงร้อยละ 12 หรือจะเอาเซ็กซ์เสื่อม (ฮิฮิ พูดเล่น)
ส่วนประเด็นที่ว่าถ้าอยากฉีดแต่ว่าเบิกประกันสังคมไม่ได้จะทำอย่างไร ตอบว่าก็ควักกระเป๋าเองสิครับ ถ้าไม่มีเงินและยังอยากฉีด ผมแนะนำให้คุณเขียนจดหมายร้องเรียนไปที่คณะกรรมการแพทย์ของสำนักงานประกันสังคม แจ้งความว่าหนูเป็นมะเร็งเต้านมชนิดที่อัตราการกลับเป็นซ้ำจะลดลงหากได้ยานี้ (แนบบทความนี้ของหมอสันต์ไปเป็นหลักฐานประกอบด้วยก็ได้) จึงเรียนมาเพื่อโปรดอนุมัติให้หนูใช้สิทธิ์เบิกด้วย ขอแสดงความนับถือ ประมาณนี้ แล้วก็รอลุ้นการตอบกลับ ท่านประชุมกันเดือนละครั้ง จะได้หรือไม่ได้ก็สุดแล้วแต่ดุลพินิจของท่าน
ไหนๆ ก็พูดถึงยา Goserelin แล้ว ขอถือโอกาสขยายความหน่อยว่ามันคือฮอร์โมนปกติในร่างกายมนุษย์ตัวหนึ่งชื่อ gonadotrophin releasing hormone (GnRH) ที่สกัดจากสมองหมู ปกติฮอร์โมนตัวนี้ถูกปล่อยออกจากสมองส่วนไฮโปทาลามัสของมนุษย์ เมื่อปล่อยออกมาแล้ว มันก็ไปกระตุ้นต่อมใต้สมองให้ปล่อยฮอร์โมน (FSH, LH) ซึ่งจะไปกระตุ้นรังไข่ให้ตกไข่เหลือเป็นโพรงรังไข่ที่ปล่อยฮอร์โมนเพศ (เอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน) ได้ ดังนั้นในเชิงเภสัชวิทยา ยานี้จึงมีฤทธิ์เสริมฮอร์โมน GnRH ภาษาเภสัชเรียกว่าเป็น GnRH agonist แต่ถ้าฉีดให้ระดับยาในเลือดสูงอยู่ตลอดเวลา มันจะไปกลบรอบเดือนและระงับการตกไข่ รังไข่เลยไม่ผลิตฮอร์โมนไปกระตุ้นตัวมะเร็งเต้านมให้โต
คอลัมน์: สุขภาพ
เรื่อง: นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
