เป็น ‘พญาหงส์ไม่ลงหนองน้ำเล็ก’

-

 

ฉบับนี้จะเขียนถึงสำนวนที่ใช้ในสื่อมวลชนช่วงเวลาก่อนได้รัฐบาลประยุทธ 2 อีกสามสำนวน  ได้แก่  พญาหงส์ไม่ลงหนองน้ำเล็”   เม็ดกรวดในรองเท้า  และ “ชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน   

 

พญาหงส์ไม่ลงหนองน้ำเล็ 

วันหนึ่งนักการเมืองอาวุโสฝีปากคมได้ปฏเสธนักข่าวด้วยน้ำเสียงหมิ่นแคลนที่จะพูดตอบโต้นักการเมองหนุ่มรุ่นใหม่ฝ่ายตรงกันข้ามที่เพิ่งได้เป็นสมาชกสภาผู้แทนราษฎรครั้งแรกว่า  “พญาหงส์ไม่ลงหนองน้ำเล็ก” 

“หงส” เป็นนกน้ำอยู่ในวงศ์เดียวกันกับเป็ดและนกเป็ดน้ำ ตัวโต คอยาวกว่าห่าน มักรวมฝูงอยู่ในบึงน้ำเพื่อกนพชและสัตวน้ำขนาดเล็ก แต่ถ้าใช้คำว่า “พญาหงส” ซึ่งแปลว่าหัวหน้าหรือผู้เป็นใหญ่ในหมู่หงส์  จะหมายถึงสัตวในวรรณคดีประเภทนทานนยาย เป็นนกตระกูลสูงในเทวโลก พญาหงสกับบรวารอาศัยอยู่ในถ้ำทองที่เขาจตรกูฏ ณ กลางป่าหมพานต์ซึ่งอยู่เชงเขาพระสุเมรุ วรรณคดีเรื่องไตรภูมพระร่วงพระราชนพนธพญาลไทยได้กล่าวถึงพระโพธิสัตว์ครั้งเป็นพญาหงสทองว่า 

“... เขาอันชื่อว่าจตรกูฏนั้น  มีคูหาทองคำ  เมื่อพระโพธสัตวเจ้าเป็นพญาหงสตรุฐราช   ก็อยู่ในคูหานั้น  แลฝูงหงสทั้งหลายย่อมอยู่บำเรอแก่พญาหงสทองนั้น …” 

พญาหงสมีรูปร่างงดงาม  และมีลีลางามสง่ายามว่ายน้ำอยู่ในสระใหญ่ในป่าหิมพานต์ซึ่งมีน้ำใสบริสุทธิ์เต็มเปี่ยมอยู่ตลอดเวลา  พญาหงสจะไม่ลงเล่นน้ำในหนองน้ำเล็กซึ่งเป็นเพียงแอ่งน้ำที่ลาดลึกลงไปเล็กน้อยพอให้น้ำขังได้เท่านั้น 

เมื่อใช้ “พญาหงสไม่ลงหนองน้ำเล็ก” เป็นสำนวนเปรียบจึงหมายถึงผู้ที่อยู่ในสถานภาพสูงจะไม่ลดตัวลงไปเกลอกกลั้วกับผู้ที่อยู่ในสถานภาพต่ำ  เพราะไม่คู่ควรกัน  เช่น เมื่อสันตเห็นเพื่อนเร่งเครื่องจะขับตามไปเอาเรื่องกับเด็กแว้นมอเตอร์ไซซ้อนสาม ที่ขับฉวัดเฉวียนปาดซ้ายปาดขวาอย่างคึกคะนองจนเกอบทำให้รถของตนเสียหลัก ก็รีบห้ามว่า  “เฮ้ยอย่าไปตอแยกับเจ้าเด็กพวกนั้น แกไม่เคยได้ยนสำนวนที่ว่าพญาหงสไม่ลงหนองน้ำเล็กรึไง  ใจเย็นๆ เพื่อน” 

 

เม็ดกรวดในรองเท้า 

เม็ดกรวดเป็นก้อนหนเล็กๆ โตกว่าเม็ดทราย  ถ้าในรองเท้ามีเม็ดกรวดแม้เพียงไม่กี่เม็ดอยู่  เวลาเดเม็ดกรวดก็จะทิ่มตำฝ่าเท้าให้เจ็บ  ถึงจะเจ็บไม่มาก  แต่ก็ทำให้ไม่มีความสุข  ต้องเอาออกจึงจะเดินได้สะดวก 

ได้มีผู้นำ “เม็ดกรวดในรองเท้า” มาใช้เป็นสำนวนเปรียบให้หมายถึงบุคคลหรอเรื่องราวที่ทำให้ผู้หนึ่งผู้ใดรู้สึกไม่สบายใจเมื่ได้พบเห็นหรได้เกี่ยวข้องด้วย  เช่น  ขณะที่กำลังนั่งกนข้าวกับชาญเพื่อนรักในร้านอาหารแถวที่ทำงาน  ภาคย์เห็นชายหนุ่มกับสาวสวยอดตคนรักที่เพิ่งเลิกคบได้ไม่นานจูงมือกันเดินผ่านหน้าร้าน  ก็พูดพึมพำกับชาญว่า  “ไม่รู้เป็นไง  เห็นหน้าไอ้หมอนี่แล้วรู้สึกหงุดหงดเหมอนมีเม็ดกรวดในรองเท้า  มันเจ็บจี๊ดอย่างบอกไม่ถูก” 

 

ชักน้ำเข้าลึก  ชักศึกเข้าบ้าน 

“ชัก”แปลว่านำ (บางครั้งใช้เป็นคำซ้อนว่า “ชักนำ)  ชักน้ำเข้าลึกหมายถึงทดน้ำหรอปล่อยให้น้ำเข้าเรอกสวนไร่นาของตนเพื่อบำรุงเลี้ยงพืชผัก  แต่ถ้าน้ำลึกมากไป  ก็จะทำให้พชผลเสียหาย  ส่วนชักศึกเข้าบ้านหมายถึงชักนำหรอเปโอกาสหรือช่องทางให้ศัตรูหรอผู้ไม่ประสงคดีเข้ามาก่อเหตุร้ายในบ้านเรือนหรอในบ้านเมอง   

“ชักน้ำเข้าลึก  ชักศึกเข้าบ้าน” เป็นสำนวนที่มีมาแต่โบราณ  ใช้เปรียบเพื่อื่อความหมายเชงตหนถึงการพูดหรอการกระทำที่ไม่ควรพูดควรทำอย่างยิ่ง  เพราะอาจเป็นอันตรายแก่ครอบครัวหรอองคกรหรอประเทศ  เช่น  คุณพ่อพูดกับลูกชายที่พาเพื่อนที่เพิ่งรู้จักกันได้วันสองวันมานอนค้างในบ้านเมื่อคืนวานว่า  “วันหลังอย่าทำอย่างนี้นะ  เพราะเรายังไม่รู้จักเขาดีพอ  ระวังจะกลายเป็นชักน้ำเข้าลึก  ชักศึกเข้าบ้าน 

 


เรื่อง: ยุพร แสงทักษิณ ภาพ: ปัญจพร มะโนมัย

All Creative Team

Writer

ร่วมสร้างสังคมอุดมปัญญา

ทิ้งคำตอบไว้

กรุณาใส่ความคิดเห็นของคุณ!
กรุณาใส่ชื่อของคุณที่นี่

RELATED POSTRELATED
Recommended to you

error: Don\'t copy !!!