เคยนับไหมว่าในแต่ละวันคุณใช้ถุงพลาสติกกี่ใบ? จากสถิติการใช้พลาสติกของกรมควบคุมมลพิษ พบว่า คนไทยใช้ถุงพลาสติกเฉลี่ยวันละ 8 ชิ้นต่อคน ถ้าดูเผินๆ คงเป็นจำนวนไม่มากนัก แต่หากคำนึงถึงจำนวนประชากรกว่า 65 ล้านคนก็พบว่าเป็นปริมาณมหาศาลทีเดียว และที่สำคัญพลาสติกที่ถูกใช้เพียงประเดี๋ยวเดียวเหล่านั้นจะคงอยู่บนโลกนี้อีกหลายร้อยปี
คอลัมน์ “นักสืบเสาะ” จะชวนคุณร่วมแก้ปัญหาขยะพลาสติกล้นโลกด้วยกัน กับ “โครงการบล็อกปูถนนรีไซเคิล” นำขยะพลาสติกกลับมาสร้างมูลค่าอีกครั้ง เราได้พูดคุยกับอาจารย์เป้า-ผศ.ดร.เวชสวรรค์ หล้ากาศ อาจารย์ประจำภาควิชาเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ผู้ริเริ่มโครงการนี้
ที่มาของโครงการบล็อกปูถนนรีไซเคิลเริ่มต้นเมื่อ 7 ปีที่แล้ว มีการทำถนนเรียกว่า “ถนนรีไซเคิล” ซึ่งทำจากขยะพลาสติกผสมกับยางมะตอย และยังเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพยางมะตอยให้สูงขึ้น 20-30 เปอร์เซ็นต์ ปัจจุบันพัฒนาให้เพิ่มประสิทธิภาพสูงขึ้นกว่า 300 เปอร์เซ็นต์ มีความแข็งแรงตามมาตรฐานอุตสาหกรรมที่กำหนดไว้ ต่อมาปรับเปลี่ยนวัสดุในการผลิตเหลือแค่การใช้ถุงพลาสติกผสมกับทราย และพัฒนาเป็นการทำ “บล็อกปูถนนรีไซเคิล” ซึ่งช่วยลดต้นทุน แต่ยังขนส่งบล็อกปูถนนจำนวนมากขึ้นในน้ำหนักเท่าเดิม
จากพระเอกกลายเป็นผู้ร้าย อาจารย์เป้าเท้าความปัญหาขยะพลาสติกว่า เดิมทีเมื่อ 100 ปีก่อน พลาสติกเคยเป็นพระเอกที่ช่วยสร้างความสะดวกสบายมากขึ้น แต่วันนี้กลับกลายเป็นตัวร้าย เป็นสาเหตุของปัญหาสิ่งแวดล้อม ทว่าความคิดเหล่านี้อาจไม่ตรงกับความจริงนัก หากลองย้อนคิด ปัญหาสิ่งแวดล้อมไม่ได้เกิดจากขยะพลาสติก แต่เกิดจาก “มนุษย์” ที่ใช้พลาสติกผิดวิธี เพราะฉะนั้นปัญหานี้จึงแก้ไม่ยาก เพียงแค่ปรับเปลี่ยนความคิด ปลูกจิตสำนึกการใช้ เพราะพลาสติกไม่ได้เลวร้ายไปหมดอย่างที่คิด
ขยะเกิดที่ไหน ขยะควรอยู่ที่นั่น อาจารย์เป้ายังกล่าวถึงปัญหาการทิ้งขยะไม่เป็นที่ในปัจจุบัน คือ ขยะที่เกิดบนบกกลับอยู่ในทะเล ขยะเกิดในบ้านกลับทิ้งที่อื่น ก่อให้เกิดปัญหาขยะล้นโลกขึ้น เพราะฉะนั้นการใช้วัสดุของตนเองหมุนเวียนให้หมด จนเกิดประโยชน์ในที่นั้น จะช่วยลดปัญหาขยะล้นโลกอย่างยั่งยืน
หัวใจหลักของการลดขยะคือการคัดแยก โครงการนี้จะไม่สำเร็จผล ถ้าไม่เริ่มต้นด้วยการคัดแยกขยะ ขยะยังคงเป็นขยะ คือในที่สุดต้องทิ้ง โดยเปล่าประโยชน์ จึงต้องเริ่มจากการปลูกจิตสำนึกการแยกขยะ ซึ่งควรสร้างตั้งแต่วัยเด็ก ส่งต่อถึงคนทุกวัยในสังคม เพื่อช่วยกันคัดแยกขยะให้มากยิ่งขึ้น
แบ่งปันความรู้เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง อาจารย์เป้ายังปฏิบัติการเชิงรุกด้วยการลงพื้นที่แบ่งปันความรู้เกี่ยวกับโครงการยังภูมิภาคต่างๆ อาทิ ตลาดแม่กลอง จังหวัดสมุทรสงคราม, ชุมชนอ่าวนาง จังหวัดกระบี่ และตลาดร่มโพธิ์ เมืองพัทยา จังหวัดชลบุรี เผยแพร่วิธีการลดขยะพลาสติก การใช้พลาสติกให้เกิดประโยชน์สูงสุด รณรงค์ให้ประชาชนตระหนักถึงปัญหาขยะและสิ่งแวดล้อม
นอกจากโครงการบล็อกปูถนนรีไซเคิลแล้ว ในอนาคตอาจารย์เป้ายังวางแผนดำเนินโครงการอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นการนำส่วนที่เหลือจากการผลิตรองเท้าของบริษัทต่างๆ กลับมาใช้ให้เกิดประโยชน์ เช่น ทำเป็นรองเท้าแตะขนาดเล็ก ส่งต่อให้แก่นักเรียนที่ขาดแคลน หรือการนำพลาสติกมาทำเป็นวัสดุก่อสร้างเชิงอนุรักษ์ เช่น หลังคาบ้าน พื้น ผนัง ถือเป็นการทำตามแนวเศรษฐกิจหมุนเวียน คือการใช้ทรัพยากรให้หมด หมุนเวียนใช้อย่างคุ้มค่าจริงๆ
หากผู้อ่านท่านใดสนใจเป็นส่วนหนึ่งของการแก้ปัญหาขยะล้นโลก สามารถส่งถุงพลาสติกเหลือใช้ไปที่ โครงการบล็อกปูถนนรีไซเคิลได้ ผศ.ดร เวชสวรรค์ หล้ากาศ เลขที่ 22 ซ.7 ถ.หมื่นด้ามพร้าคต ต.ช้างเผือก จ.เชียงใหม่ 50300
ช่วยกันลด ช่วยกันแยก เริ่มต้นง่ายๆ ที่ตัวคุณ
คอลัมน์: นักสืบเสาะ เรื่องและภาพ: กิติยาพร สมดอกแก้ว
